الزامات و قوانین لباس کار در HSE

قوانین لباس کار

قوانین لباس کار مجموعه‌ای از ضوابط و مقرراتی هستند که به‌منظور حفظ ایمنی، بهداشت و سلامت کارکنان در محیط‌های کاری وضع شده‌اند. این قوانین بر اساس استانداردهای ملی و بین‌المللی تدوین می‌شوند و کارفرمایان و کارکنان را ملزم به رعایت الزامات مشخصی می‌کنند. اجرای این قوانین علاوه بر کاهش خطرات محیط کار، به افزایش بهره‌وری و حفظ سلامت نیروی انسانی کمک می‌کند.

قوانین لباس کار برای کارفرما

مقررات عمومی آیین نامه وسائل حفاظت فردی برای کارفرمایان به شرح زیر می باشد. این قوانین و الزامات عمومی بوده و شامل قوانین لباس کار و سایر تجهیزات حفاطت فردی می باشد.

• ماده 1 : به منظور انتخاب وسايل حفاظت فردي متناسب با نوع كار، كارفرما مكلف به شناسايي و ارزيابي شرايط محيط كار براي تشخيص و كنترل خطرات مي باشد.
• ماده 2 : كارفرما مكلف است وسايل حفاظت فردي متناسب با نوع و محيط كار و مخاطرات احتمالي را به تعداد كافي تهيه و به صورت رايگان در اختيار كارگران قرار دهد.
• ماده 3 : كارفرما مكلف است كاربرد صحيح و مراقبت از وسايل حفاظت فردي را به كارگران آموزش دهد.
• ماده 4 : كارفرما مكلف است وسايل حفاظت فردي را در شرايط مطلوب نگهداري نموده،و در جايي قرار دهد كه دسترسي سريع به آنها امكان پذير باشد.
• ماده 5 : كارفرما مكلف به جمع آوري و معدوم نمودن وسايل حفاظت فردي معيوب،مستهلك و يا تاريخ مصرف گذشته مي باشد.
• ماده 6 : كارفرما بايد براستفاده صحيح كارگران از وسايل حفاظت فردي نظارت كامل داشته باشد.
• ماده 7 : كارفرما مكلف است كليه اطلاعات مربوط به وسايل حفاظت فردي را اعم از نوع وسايل،زمان تحويل ،مكان مورد استفاده وعيوب احتمالي ناشي از مصرف را ثبت و نگهداري نمايد.

قوانین لباس کار برای کارگران

مقررات عمومی آیین نامه وسائل حفاظت فردی برای کارگران و کارکنان به شرح زیر می باشد. این قوانین و الزامات عمومی بوده و شامل قوانین لباس کار و سایر تجهیزات حفاطت فردی می باشد.

• ماده 8 : كارگر موظف است با توجه به آموزش هاي ارائه شده از وسايل حفاظت فردي خود مراقبت، نظافت و استفاده صحيح نمايد. عدم رعايت موارد مذكور قصور در انجام وظيفه محسوب مي شود.
• ماده 9 : كارگر موظف است در صورت مشاهده هرگونه نقص و يا ايراد در وسيله حفاظت فردي مراتب را به سرپرست مربوطه گزارش دهد.

قوانین و مقررات اختصاصی لباس کار

مقررات اختصاصی آیین نامه برای لباس کار و پیش بند به شرح زیر می باشد. کارفرمایان، کارکنان و کارگران در استقاده و خرید لباس کار ملزم به رعایت این قوانین هستند.

• ماده 67 : لباس كار كارگراني كه احتمال درگيري آنها با قطعات متحرک ماشين آلات وجود دارد، بايد كاملا بسته، فاقد
  شكاف، چين خوردگي،پليسه،لبه برگردان،درز و يا موارد مشابه باشد.
• ماده 68 : آويـزان كردن زنجير، ساعت، كليد ونظاير آنها و نيز استفاده از شال گردن و موارد مشابه روي لباس كار اكيداً
  ممنوع است.
• ماده 69 : قسمت انتهايي و آزاد پوشش سر كارگران زن كه با ماشين آلات دوار و يا در مجاورت آنها مشغول به كار مي
  باشند بايستي بطور كامل داخل لباس كار قرار گيرد.
• ماده 70 : لباس كار بايد ضمن تامين حفاظت كافي،راحت،سبک و متناسب با بدن باشد.
• ماده 71 : قسمت هايي از لباس كار كه در تماس با بدن كارگرمي باشد، بايد فاقد زبري، لبه هاي تيز و برجسته باشد تا از
  تحريک پوست و يا هرگونه عوارض ديگر جلوگيري بعمل آورد.
• ماده 72 : جهت نشانه گذاري لباس كار براي مشخص شدن نوع حفاظت ايجاد شده، بايد از علايم تصويري مربوط به آن
  استفاده گردد.
• ماده 73 : لباس كار جوشكاري بايد در برابر پرتاب ذرات داغ فلزي حاصل از جوشكاري يا برشكاري مقاوم باشد.
• ماده 74 : لباس كار جوشكاران و برق كاران بايد از جنس نارسانا بوده و فاقد قطعات فلزي از قبيل دكمه،زيپ و موارد
  مشابه باشد.
• ماده 75 : لــباس كار بايد حــتي الامـكان فاقد جيب بوده و در صورت نــياز داراي در جيب باشد.
• ماده 76 : استفاده از پيش بند در مجاورت قطعات دوار و متحرك ماشين ها ممنوع است و در صورتيكه نوع كار اقتضاء
  نمايد كه حتما از پيش بند استفاده شود بايد فاقد جيب،درز،بند جلو و قسمت هاي آويزان بوده و به بدن بچسبد.
• ماده 77 : پيش بندهاي محافظ در برابر شعله،جرقه و فلزات مذاب، بايد تمام سينه را پوشانده و از جنس مقاوم در برابر
  شعله تهيه شود.
• ماده 78 : پيش بند مورد استفاده براي كار با اسيدها،مواد قليايي و ساير مواد خورنده، بايد تمام سينه را پوشانده و از
  جنس مقاوم در برابر آن مواد تهيه شود.

کاربردها و الزامات لباس کار در صنایع مختلف

لباس کار در صنایع مختلف به‌عنوان اولین خط دفاعی در برابر خطرات محیطی نقش بسیار مهمی دارد. با توجه به نوع فعالیت و خطرات موجود در هر صنعت، الزامات و مشخصات لباس کار متفاوت است. در ادامه، کاربردها و الزامات لباس کار در برخی از صنایع اصلی به‌طور کامل توضیح داده می‌شود:

صنایع شیمیایی

در صنایع شیمیایی که کارگران با مواد خطرناک، خورنده یا سمی سر و کار دارند، لباس کار باید دارای ویژگی‌های زیر باشد:

• جنس ضد مواد شیمیایی : لباس باید از موادی ساخته شود که مقاوم به نفوذ گازها، مایعات و بخارات شیمیایی باشد. مواد رایج در این لباس‌ها شامل PVC، نئوپرین و پلی‌اتیلن هستند.
• پوشش کامل بدن : لباس‌های کار در این صنعت معمولاً به صورت یکسره (Overalls) طراحی می‌شوند تا از تماس مواد شیمیایی با پوست جلوگیری کنند.
• دوام در برابر خوردگی : لباس باید در برابر واکنش‌های شیمیایی مقاوم باشد و با مایعات اسیدی یا قلیایی آسیب نبیند.
• استفاده از دستکش و بوت همراه: دستکش کار و کفش ایمنی که با لباس هماهنگ باشد، از کارگران در برابر تماس مستقیم با مواد خطرناک محافظت می‌کند.

صنایع الکتریکی

در صنایع الکتریکی که کارگران با جریان‌های الکتریکی و تجهیزات برقی سروکار دارند، لباس کار باید ویژگی‌های زیر را داشته باشد :

• عایق الکتریسیته : لباس باید از موادی ساخته شود که رسانایی الکتریکی نداشته باشد و از انتقال جریان به بدن جلوگیری کند. موادی نظیر کتان مخصوص با روکش ضد الکتریسیته ساکن در این موارد استفاده می‌شوند.
• مقاومت در برابر شعله : در صورت وقوع قوس الکتریکی یا جرقه، لباس باید مقاوم به حرارت و شعله باشد تا از سوختگی جلوگیری کند.
• لباس بدون قطعات فلزی : دکمه‌ها، زیپ‌ها و سایر قطعات فلزی نباید در لباس کار وجود داشته باشند، زیرا می‌توانند به عنوان رسانا عمل کنند.
• کفش و دستکش ایمنی عایق : کفش‌ کار و دستکش‌های مخصوص برای تکمیل حفاظت الزامی هستند.

معادن

در معادن که خطرات زیادی از جمله ریزش، ضربه، گرد و غبار و تاریکی وجود دارد، لباس کار باید دارای ویژگی‌های زیر باشد:

• مقاومت در برابر ضربه : لباس باید از موادی ساخته شود که در برابر ضربه و سایش مقاومت بالایی داشته باشد. جلیقه‌های تقویت‌شده و شلوارهای مقاوم در برابر پارگی رایج هستند.
• لباس‌های دید بالا : استفاده از لباس‌هایی با نوارهای شب‌رنگ یا رنگ‌های روشن (مانند زرد یا نارنجی) برای شناسایی سریع کارگران در محیط‌های کم‌نور الزامی است.
• محافظ گرد و غبار : لباس باید از نفوذ گرد و غبار جلوگیری کند و قابلیت شستشوی مکرر برای حذف آلودگی‌ها را داشته باشد.
• کلاه، کفش و دستکش ایمنی : لباس کار در معادن باید با تجهیزات ایمنی همچون کلاه ایمنی مقاوم، دستکش‌های ضخیم و کفش‌هایی با پنجه فلزی تکمیل شود.

بیمارستان‌ها و مراکز درمانی

در محیط‌های بیمارستانی که کارگران با عوامل زیستی مانند میکروب‌ها، ویروس‌ها و مواد عفونی در تماس هستند، لباس کار باید شرایط زیر را داشته باشد:

• لباس ضدعفونی‌شده : از موادی ساخته شود که قابلیت استریل شدن داشته باشد و از انتقال آلودگی‌ها جلوگیری کند.
• یکبارمصرف بودن : بسیاری از لباس‌های بیمارستانی، مانند گان‌ های جراحی، یکبارمصرف هستند تا از انتقال عفونت‌ها جلوگیری شود.
• مقاومت در برابر نفوذ مایعات : لباس باید از نفوذ خون، مایعات بدن و مواد عفونی به بدن جلوگیری کند.
• تهویه مناسب : برای راحتی کارکنان، لباس باید از موادی ساخته شود که امکان تهویه هوا و کاهش تعریق را فراهم کند.

کارگاه های ساختمانی

در صنعت ساخت‌وساز که کارگران در معرض خطراتی همچون سقوط اجسام، ضربه و گرد و غبار قرار دارند، لباس کار باید دارای ویژگی‌های زیر باشد:

• لباس‌های مقاوم و بادوام : پارچه‌های ضخیم و ضدپارگی برای محافظت از کارگران در برابر اجسام تیز و برنده استفاده می‌شود.
• لباس‌های دید بالا : برای کاهش احتمال تصادفات، لباس‌هایی با نوارهای شب‌رنگ و رنگ روشن ضروری هستند.
• کلاه و کفش ایمنی : لباس کار باید با کلاه‌ ایمنی مقاوم در برابر ضربه و کفش‌هایی با پنجه فولادی همراه باشد.
• محافظت در برابر شرایط جوی : لباس باید در برابر باد، باران و گرما مقاوم بوده و برای کار در فضای باز طراحی شود.

صنایع نفت و گاز

در صنایع نفت و گاز که خطرات انفجار، آتش‌سوزی و تماس با مواد شیمیایی وجود دارد، لباس کار باید دارای ویژگی‌های زیر باشد:

• مقاومت در برابر شعله : لباس‌های ضد شعله از موادی ساخته می‌شوند که در برابر آتش‌سوزی و حرارت بالا مقاوم هستند.
• ضد استاتیک : برای جلوگیری از ایجاد جرقه در محیط‌های مستعد انفجار، لباس‌ها باید ضد استاتیک باشند.
• لباس با تهویه مناسب : برای جلوگیری از تعریق بیش از حد در محیط‌های گرم و مرطوب، لباس باید دارای تهویه کافی باشد.
• تکمیل با تجهیزات حفاظتی : لباس‌های کار باید با دستکش، چکمه‌های ضد لغزش و عینک‌ ایمنی کامل شوند.

این مقررات و ویژگی‌های خاص لباس کار در صنایع مختلف به‌طور مستقیم بر کاهش حوادث شغلی و افزایش ایمنی کارکنان تأثیرگذار است. رعایت این استانداردها برای حفاظت از جان افراد و حفظ کیفیت عملیات ضروری است.

جریمه‌ها و پیامدهای قانونی عدم رعایت قوانین لباس کار

رعایت استانداردها و الزامات قانونی مرتبط با لباس کار، به‌ویژه در محیط‌های صنعتی و پرخطر، از اهمیت بالایی برخوردار است. عدم توجه به این قوانین می‌تواند عواقب جدی، هم برای کارفرما و هم برای کارکنان، به همراه داشته باشد. در ادامه، پیامدهای قانونی و جریمه‌های عدم رعایت این الزامات به تفصیل شرح داده شده است:

جریمه‌های نقدی برای کارفرمایان متخلف

یکی از رایج‌ترین پیامدهای عدم رعایت قوانین مربوط به لباس کار، جریمه‌های مالی است که از سوی مراجع قانونی یا سازمان‌های نظارتی (مانند اداره کار و بهداشت حرفه‌ای) اعمال می‌شود. جریمه‌ها بسته به شدت تخلف و نوع خطرات ناشی از آن، ممکن است متغیر باشد. تخلفات ساده ممکن است جریمه‌های کمتری داشته باشند، اما در صورت وقوع حادثه یا تخلف جدی، این جریمه‌ها به‌شدت افزایش می‌یابند. در صورتی که در بازرسی‌های دوره‌ای از واحد کاری، عدم رعایت استانداردهای لباس کار مشاهده شود، سازمان‌های نظارتی ممکن است جریمه‌های نقدی را بلافاصله اعمال کنند.

تعلیق فعالیت واحد کاری در صورت بروز حوادث

در مواردی که عدم رعایت قوانین لباس کار منجر به بروز حادثه شود، سازمان‌های مربوطه ممکن است دستور به تعطیلی یا تعلیق فعالیت واحد کاری دهند.

• تعلیق موقت: این تعلیق می‌تواند موقت باشد و تا زمان اصلاح شرایط و رعایت کامل قوانین ادامه پیدا کند.
• تعطیلی دائمی: در موارد شدیدتر، مانند وقوع حادثه مرگبار یا آسیب جدی به تعداد زیادی از کارکنان، ممکن است مجوز فعالیت واحد کاری به‌صورت دائمی لغو شود.
• اثر بر اعتبار واحد کاری: تعلیق یا تعطیلی، علاوه بر اثرات مالی، می‌تواند به اعتبار حرفه‌ای کارفرما و کسب‌وکار لطمه جدی وارد کند.

مسئولیت قانونی و کیفری در قبال آسیب‌های جسمی یا مرگ کارکنان

اگر عدم استفاده از لباس کار یا تأمین لباس کار مناسب توسط کارفرما باعث آسیب جسمی یا مرگ کارکنان شود، پیامدهای قانونی و کیفری قابل توجهی در انتظار کارفرما خواهد بود.

• پرداخت دیه یا غرامت : در صورت وقوع حادثه، کارفرما موظف به پرداخت دیه یا غرامت به خانواده فرد آسیب‌دیده یا متوفی خواهد بود.
• محاکمه کیفری : در مواردی که عدم رعایت قوانین لباس کار به‌طور مستقیم باعث وقوع حادثه شود، کارفرما ممکن است به اتهام سهل‌انگاری یا قصور در تأمین ایمنی کارکنان تحت تعقیب کیفری قرار گیرد.
• پیگیری حقوقی توسط کارکنان : کارکنان یا خانواده‌های آن‌ها می‌توانند از کارفرما به دلیل عدم رعایت استانداردهای ایمنی شکایت کنند. این شکایات می‌توانند منجر به پرداخت غرامت‌های سنگین و حتی حبس کارفرما در موارد شدید شوند.

هزینه‌های اضافی ناشی از حوادث

علاوه بر جریمه‌ها و غرامت‌ها، کارفرما ممکن است با هزینه‌های اضافی دیگری مواجه شود که شامل موارد زیر است :

• هزینه‌های درمان : در صورت وقوع حادثه، کارفرما ممکن است ملزم به پرداخت هزینه‌های درمانی کارکنان آسیب‌دیده شود.
• بیمه : افزایش نرخ بیمه و هزینه‌های مرتبط با بیمه مسئولیت ناشی از تخلفات ایمنی نیز می‌تواند هزینه‌های سنگینی برای واحد کاری به همراه داشته باشد.
• آسیب به تجهیزات و بهره‌وری : حوادث ناشی از عدم رعایت قوانین لباس کار، علاوه بر آسیب به کارکنان، ممکن است به تجهیزات و ماشین‌آلات نیز خسارت وارد کرده و بهره‌وری را کاهش دهد.

از دست دادن اعتبار قانونی و حرفه‌ای

عدم رعایت قوانین مرتبط با لباس کار می‌تواند تأثیرات منفی بر اعتبار قانونی و حرفه‌ای کارفرما و سازمان داشته باشد:

• کاهش اعتماد کارکنان: کارکنان در صورتی که احساس کنند ایمنی و سلامت آن‌ها توسط کارفرما جدی گرفته نمی‌شود، ممکن است اعتماد خود را از دست داده و تمایلی به ادامه همکاری نداشته باشند.
• اثر بر قراردادها و مجوزها: شرکت‌هایی که قوانین ایمنی و لباس کار را رعایت نمی‌کنند، ممکن است در دریافت مجوزهای جدید یا تمدید قراردادها با مشتریان دچار مشکل شوند.

استانداردهای مرجع در قوانین لباس کار

قوانین لباس کار معمولاً به استانداردهای بین‌المللی و ملی ارجاع دارند. برخی از استانداردهای شناخته‌شده شامل موارد زیر است:

• ISO 13688 : الزامات کلی برای لباس‌های محافظ.
• EN 343 : لباس‌های محافظ در برابر شرایط آب‌وهوایی نامناسب.
• OSHA 1910.132 : قوانین ایمنی مربوط به تجهیزات حفاظت فردی (PPE).

برای توضیحات بیشتر درباره استاندارد لباس کار می توانید به مقاله مرتبط مراجعه نمایید.

سوالاتی که ممکن است برای شماهم پیش بیاید:

مسئولیت تأمین لباس کار برای کارگران بر عهده کیست؟

مسئولیت تأمین لباس کار ایمن و مناسب بر عهده کارفرما است. طبق قوانین کار، کارفرما موظف است لباس کار استاندارد را به‌صورت رایگان در اختیار کارگران قرار دهد.

معمولاً چند دست لباس در سال به کارگران تعلق می‌گیرد؟

معمولاً بسته به شرایط کار و نوع صنعت، کارفرما موظف است حداقل یک تا دو دست لباس کار در سال برای هر کارگر فراهم کند. البته در محیط‌هایی با شرایط کاری سخت‌تر، این تعداد ممکن است افزایش یابد.

آیا کارگران فصلی نیز حق دریافت لباس کار دارند؟

بله، طبق قوانین، تمامی کارگران، حتی فصلی یا موقت، باید لباس کار مناسب دریافت کنند. تأمین ایمنی در محیط کار شامل همه کارکنان می‌شود.

آیا کارمندانی که در بخش اداری کار می‌کنند، لباس کار به آن‌ها تعلق می‌گیرد؟

معمولاً به کارمندان بخش اداری لباس کار تعلق نمی‌گیرد، مگر اینکه شغل یا محیط کاری آن‌ها به گونه‌ای باشد که نیاز به لباس ایمنی خاص داشته باشد. برای این افراد، لباس رسمی یا یونیفرم اداری ممکن است الزامی باشد.

آیا کارفرما می‌تواند هزینه لباس کار را از حقوق کارگر کسر کند؟

خیر، تأمین لباس کار رایگان از وظایف کارفرما است و طبق قانون، هیچ هزینه‌ای نباید از حقوق کارگر بابت آن کسر شود.

لباس کار تنها یک پوشش ساده نیست، بلکه بخش ضروری از استراتژی‌های ایمنی در محیط کار است که با رعایت دقیق الزامات قانونی می‌توان از وقوع حوادث و آسیب‌های شغلی جلوگیری کرد. کارفرمایان باید با تأمین لباس‌های کار مناسب و مطابق با قوانبن، ایمنی و سلامت کارکنان را تضمین کنند. علاوه بر این، کارگران نیز باید از لباس‌های خود مراقبت کرده و در صورت مشاهده هرگونه نقص یا ایراد، آن را گزارش دهند. در نهایت، رعایت این قوانین نه‌تنها به حفظ سلامت و ایمنی افراد کمک می‌کند، بلکه به کاهش هزینه‌ها و جریمه‌های احتمالی نیز منجر خواهد شد. بنابراین، مسئولیت‌های قانونی در این زمینه برای تمامی افراد و نهادها حائز اهمیت فراوان است.