بررسی جامع انواع رتبه بندی ماسک های تنفسی

شناخته شده‌ترین سیستم های رتبه بندی ماسک

امروزه رتبه بندی ماسک تنفسی با تحولات جهانی اخیر از جمله بحران‌های زیست‌محیطی و شیوع بیماری‌های واگیردار، اهمیت زیادی پیدا کرده است. در این هنگام ماسک‌های تنفسی به عنوان یکی از وسایل حیاتی برای محافظت افراد در برابر ذرات معلق در هوا و عوامل آلودگی جلوه می‌کنند. شناخت انواع رتبه‌بندی ماسک‌های تنفسی، به درک صحیحی از خرابی‌ها و انتخاب‌ بهترین نوع ماسک برای هر شرایط کمک می کند.

در این مقاله، به بررسی جامع رتبه‌بندی ماسک‌های تنفسی با تأکید بر استانداردها و مقررات جهانی خواهیم پرداخت و سعی در ارائه اطلاعات جامع و کاربردی برای افرادی خواهیم داشت که در معرض مختلف عوامل خطرناک مانند ویروس‌ها، ذرات معلق، یا آلودگی‌های شیمیایی قرار دارند.

از طبقه بندی های معتبر ماسک های تنفسی می توان به استاندارد NIOSH در آمریکا، استانداردهای اروپایی BS-EN149:2001، استانداردهای چین (GB2626)، استانداردهای کره (KF)، استانداردهای استرالیا و نیوزیلند (AS/NZS)، استانداردهای ژاپن (DS)، و استانداردهای برزیل (PFF) هر یک نقش بسزایی در انتخاب ماسک‌های موثر و ایمن برای جامعه ایفا می‌کنند. ما در این محتوا سعی بر آن داریم که به خوانندگان اطلاعات لازم برای انتخاب بهینه‌ترین ماسک با توجه به نیازهای خود را ارائه دهیم.

رتبه‌بندی NIOSH (استاندارد کانادا و آمریکا)

سازمان ملی ایمنی و بهداشت حرفه‌ای یا به اختصار NIOSH، به‌عنوان یکی از مراجع اصلی در تعیین استانداردها و رتبه‌بندی ماسک‌های تنفسی شناخته می‌شود. این سازمان با هدف تضمین ایمنی و بهداشت حرفه‌ای در محیط کاری، معیارها و آزمون‌هایی را برای ارزیابی عملکرد ماسک‌ها ایجاد کرده است. نمایانگرهای NIOSH بر اساس فیلتراسیون و مقاومت به روغن، ماسک‌ها را به سه دسته تقسیم کرده است:

سری N (غیر مقاوم به روغن)

• فیلتر کننده ذرات هستند و مقاومتی در برابر روغنی ندارند. به عنوان مثال ماسک N95.
• کارایی حداقل 95% فیلتراسیون در برابر ذرات با اندازه 0.3 میکرون یا بزرگتر.
• مناسب برای مکان های عمومی، بیمارستان‌ها و محیط‌هایی که از مواد روغنی مورد استفاده نیست. همچنین از این مدل ماسک در مکان هایی با احتمال آلودگی به ذرات معلق در هوا نیز استفاده می شود.

سری R ( مقاومت به روغن)

• در برابر ذرات و روغن‌ها مقاومت دارند. به عنوان مثال ماسک R100.
• کارایی حداقل 95% فیلتراسیون در برابر ذرات با اندازه 0.3 میکرون یا بزرگتر.
• مناسب برای محیط‌هایی که ممکن است با ذرات روغنی سر و کار داشته باشند مانند کارخانجات صنعتی.

سری P (ضد روغن)

• ماسک‌هایی که در برابر ذرات و روغن‌ها مقاومت دارند. به عنوان مثال ماسک P99.
• کارایی حداقل 99.97% فیلتراسیون در برابر ذرات با اندازه 0.3 میکرون یا بزرگتر.
• مناسب استفاده در محیط‌های کاری روغنی شدید مثل صنایع نفت و گاز.

NIOSH به عنوان سازمان ملی ایمنی و بهداشت حرفه‌ای، استانداردهای خود را برای رتبه‌بندی ماسک‌های تنفسی تدوین کرده است. این استانداردها به اندازه کافی جامع و دقیق هستند و توسط صنعت به عنوان یک معیار قابل اعتماد برای انتخاب ماسک‌های حفاظتی به شمار می‌آیند. برای مطالعه جامع در خصوص رتبه بندی NIOSH می توانید به این مقاله مراجعه نمایید.

در کانادا، استانداردهایی دیگری مانند CSA Z94.4 و در آمریکا استانداردهایی همچون ANSI Z87.1 برای ماسک‌های تنفسی وجود دارد. این استانداردها نیز همانند NIOSH بر اساس توانایی فیلتراسیون و مقاومت به روغن ماسک‌ها را رتبه‌بندی می‌کنند.

رتبه بندی براساس استانداردهای اروپایی (BS-EN149:2001)

استاندارد اروپایی BS-EN149:2001 یکی از اصلی‌ترین استانداردهای مورد استفاده در اروپا برای رتبه‌بندی ماسک‌های تنفسی است. این استاندارد توسط سازمان‌های استاندارد اروپا (CEN) تدوین شده و اصول تست و ارزیابی عملکرد ماسک‌ها را شامل می‌شود. در این خصوص این استاندارد می توان به ماسک های FFP اشاره کرد. ماسک های تنفسی FFP باید مطابق با این استاندارد تولید شوند. این ماسک می تواند 94% از ذرات مضر که در هوا معلق هستند را از بین ببرند.

مقایسه استاندارد EN149 با استانداردهای NIOSH

شباهت این دو استاندارد بدین شرح می باشند :

• هر دو استاندارد به عنوان یک معیار جهانی برای تضمین عملکرد ماسک‌های تنفسی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• هر دو استاندارد معیارهایی برای فیلتراسیون ذرات هوا را تعیین می‌کنند.
• هر دو استاندارد تاکید بر ایجاد فیت مناسب بر روی صورت دارند تا از نشت هوا و ورود ذرات جلوگیری شود.
• هر دو استاندارد بر تعویض منظم ماسک تأکید دارند تا عملکرد بهینه حفظ شود.

تفاوت های این دو استاندارد بدین شرح می باشند :

• استاندارد NIOSH به‌طور اصولی از طریق تست‌های خواص فیزیکی و تست تنفسی عملکرد ماسک را ارزیابی می‌کند. در حالی که استاندارد اروپایی BS-EN149:2001 بر اساس تست‌های فیلتراسیون ذرات و تست استاتیک میکروبی به عنوان یک ارزیابی اصلی عمل می‌کند.
• استاندارد NIOSH معمولاً با اعداد مانند N95 یا P100 رتبه‌بندی می‌شود. اما استاندارد اروپایی از نشانگرهایی مانند FFP1 تا FFP3 برای نشان دادن توانایی فیلتراسیون استفاده می‌کند. به‌طور کلی، هرچه عدد بزرگتر باشد، توانایی فیلتراسیون بیشتری را نشان می‌دهد.
• هر استاندارد بر اساس شرایط مختلف محیطی و نیازهای خاص تدوین شده است. بنابراین، انتخاب بین استانداردهای NIOSH و BS-EN149:2001 باید بر اساس شرایط کاری خاص صورت گیرد.
• استفاده از استاندارد BS-EN149:2001 در کشورهای اروپایی معمولاً توصیه می‌شود و استاندارد NIOSH در ایالات متحده و بسیاری از کشورهای دیگر استفاده می‌شود.
• استاندارد BS-EN149:2001 علاوه بر فیلتراسیون ذرات، از نظر مقاومت به جریان هوا و عملکرد تنفسی ماسک نیز معیار گذاری می‌کند.

رتبه بندی براساس استانداردهای چین (KN و KP)

• (KN (Chinese Standard : این استاندارد به معنای “معیار ملی چین” است. ماسک‌های رتبه‌بندی KN با توانایی فیلتراسیون مشابه با ماسک‌های سری N از NIOSH عمل می‌کنند و برای حفاظت از ذرات غیرروغنی مناسب هستند.
• (KP (Chinese Standard : ماسک‌های رتبه‌بندی KP مخصوص ذرات روغنی یا مخلوط ذرات روغنی هستند و عملکرد مشابه با ماسک‌های سری R از NIOSH را دارا می‌باشند.

برای مطالعه بیشتر در خصوص استاندارد های چین و آشنایی با ماسک های سری KN و KP، مقاله استاندارد های ماسک در چین را مطالعه نمایید.

رتبه بندی براساس استانداردهای کره (KF)

ماسک‌های رتبه‌بندی KF بر اساس توانایی فیلتراسیون ذرات هوا تنظیم می‌شوند. این استاندارد در کره جنوبی به‌طور گسترده برای اماکن عمومی و حتی جلسات آموزشی یا رویدادهای عمومی استفاده می‌شود.

رتبه بندی براساس استانداردهای استرالیا و NZ

استانداردهای استرالیا و نیوزیلند بر اساس استانداردهای AS/NZS تنظیم می‌شوند. این استانداردها نیز شباهت زیادی به استانداردهای NIOSH دارند و بر اساس توانایی فیلتراسیون و مقاومت به روغن ماسک‌ها را رتبه‌بندی می‌کنند.

رتبه بندی براساس استاندارد ژاپن (DS)

استاندارد DS به معنای “دستیابی به ایمنی” است و توسط مرکز بهداشت و ایمنی کار در ژاپن تنظیم می‌شود. این استاندارد بر اساس معیارهای مشابه با NIOSH عمل می‌کند و ماسک‌ها را بر اساس توانایی فیلتراسیون و مقاومت به روغن رتبه‌بندی می‌کند.

رتبه بندی براساس استاندارد برزیل (PFF)

استاندارد PFF برزیل بر اساس توانایی فیلتراسیون ذرات هوا تعیین می‌شود و برخی از ماسک‌های محلی به این استاندارد تطابق دارند. این استانداردها نشان می‌دهند که هر کشور بر اساس شرایط خود نیازهای حفاظتی خاصی دارد و ماسک‌ها بر اساس این نیازها تنظیم و تولید می‌شوند. توصیه می‌شود که در محیط‌های خاص، از ماسک‌هایی با تطابق با استانداردهای ملی و منطقه‌ای استفاده شود.

رتبه بندی براساس استاندارد 6138 (استاندارد ملی ایران)

استاندارد 6138 ملی ایران، مربوط به ماسک های یکبار مصرف برای مصارف پزشکی، نخستین بار در سال 1380 تدوین شد و در سال 1391 مورد تجدید نظر قرار گرفت. این استاندارد الزامات ماسک های یکبار مصرفی را که در اتاق های عمل و سایر مراکز بهداشتی، درمانی به منظور به حداقل رساندن انتقال آلودگی میان کادر درمانی و بیماران مورد استفاده قرار می گیرد، تعیین می کند.

این استاندارد برای ماسک هایی که ممکن است درجه بالایی از ریسک حفاظت تنفسی جهت جلوگیری از خطر انتقال عفونت از طریق هوا نیاز باشد، کاربرد ندارد. به عنوان مثال: ماسک های مورد استفاده در بیماری سل و جراحی زیبایی .

نتیجه‌گیری

در این مقاله جامع، به بررسی و توضیح اطلاعات اساسی مرتبط با رتبه بندی ماسک‌های تنفسی پرداختیم. اطلاعات ارائه شده شامل رتبه بندی NIOSH، مختصات ماسک‌های سری N، R و P، استانداردهای اروپایی BS-EN149:2001، و نکات ایمنی و استفاده صحیح از ماسک‌های تنفسی بود. اهمیت انتخاب ماسک صحیح برای هر شرایط مشخص شد. انواع مختلف ماسک‌ها با رتبه‌بندی‌ها و استانداردهای مختلف، بر اساس نوع ذرات یا مواد خطرناک در محیط کاری، امکان انتخاب گزینه‌های مناسب را برای کاربران فراهم می‌کند.

استفاده صحیح، تعویض منظم ماسک‌ها، و رعایت نکات ایمنی از جمله عواملی هستند که به افزایش کارایی و ایمنی ماسک‌های تنفسی کمک می‌کنند. همچنین، توجه به شرایط خاص محیطی و کاری نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.

با توجه به اطلاعات ارائه شده و درک دقیق از نیازها و شرایط محیطی خود، هر کسی می‌تواند ماسک مناسبی را انتخاب کرده و از آن برای حفاظت از سلامت خود در مقابل عوامل خطرناک استفاده نماید. کارشناسان ما میتوانند شما را در انتخاب و  خرید ماسک تنفسی مناسب راهنمایی کنند.